Vương quốc Dacia và đế quốc La Mã Dacia thuộc La Mã

Bài chi tiết: Dacia
Vương quốc Dacia khoảng năm 100 CN, trước khi người La Mã chinh phục.

Người Dacingười Getae thường xuyên có tác động qua lại với những người La Mã trước khi Dacia được xáp nhập vào đế quốc La Mã [5]. Tuy nhiên, sự chú ý của La Mã vào khu vực xung quanh hạ lưu sông Danube đã được tăng thêm khi Burebista[5] (năm 82-44 trước Công nguyên) [6] thống nhất các bộ lạc bản địa và bắt đầu một chiến dịch bành trướng tích cực. Vương quốc của ông kéo dài từ Pannonia ở phía tây và đến Biển Đen ở phía đông, trong khi về phía nam quyền lực của ông đã mở rộng vào khu vực Balkan.[7]

Vào năm 74 trước Công nguyên[7], các quân đoàn La Mã dưới quyền Gaius Scribonius Curio đã đặt chân đến khu vực hạ lưu sông Danube và tiến hành giao thiệp với người Dacia.[8] Người La Mã đã lo ngại về sự gia tăng quyền lực và sự khuếch đại ảnh hưởng của Burebista khi ông ta bắt đầu đóng một vai trò tích cực trong nền chính trị La Mã. Quyết định tham gia vào cuộc nội chiến của nước Cộng Hòa La Mã lúc phút chót ngay trước trận Pharsalus của ông bằng việc ủng hộ Pompey và điều này có nghĩa là một khi phe Pompey đã được đối phó, Julius Caesar sẽ hướng con mắt của mình về phía Dacia.[9]Và như là một phần trong kế hoạch chinh phục Parthia của Caesar, ông đã lên kế hoạch tiến quân qua Dacia và loại bỏ Burebista, bằng cách đó, ông hy vọng sẽ khiến cho vương quốc Dacia tan rã[10]Mặc dù kế hoạch cho cuộc viễn chinh nhằm vào Dacia đã không xảy ra do vụ ám sát Caesar. Burebista đã thất bại trong việc tạo nên sự thống nhất thực sự các bộ lạc dưới sự cai trị của ông ta. Sau khi ông ta bị ám sát, vương quốc Dacia bị tan vỡ thành bốn thực thể chính trị khác biệt, sau này trở thành năm[11][12]

Cột trụ của Trajan (1820)

Từ lúc Burebista qua đời cho tới khi Decebalus nổi lên, quân đội La Mã vẫn tiếp tục những cuộc xung đột chống lại người Daci và Getae.[5] Các bộ lạc này liên tục đánh phá các tỉnh lân cận như MoesiaPannonia khiến cho các thống đốc địa phương và các vị hoàng đế phải tiến hành một số hành động trừng phạt đối với người Daci[5]. Tuy nhiên, bất kể những điều này, đã tồn tại một mức độ đồng minh, ngoại giao và chính trị nhất định giữa Đế quốc La Mã và người Daci[5]

Mặc dù người ta tin rằng phong tục giao nộp các con tin hoàng gia cho những người La Mã có thể đã bắt đầu vào một thời điểm nào đó trong giai đoạn nửa sau của thế kỷ 1 TCN, chắc chắn nó đã xảy ra dưới thời Octavianus và nó tiếp tục được tiến hành trong giai đoạn cuối trước thời kì La Mã cai trị.[13] Ở phía bên kia, các nguồn cổ đã chứng thực sự hiện diện của thương nhân và thợ thủ công La Mã ở Dacia, trong khi khu vực này cũng được dùng làm một nơi ẩn náu cho các nô lệ La Mã bỏ trốn[13]. Sự trao đổi văn hóa và thương mại đã chứng kiến sự lan truyền dần dần ảnh hưởng của La Mã trong khu vực này, hầu hết được thấy rõ ở khu vực xung quanh dãy núi Orăştie[13].

Trajan tiếp nhận sự thần phục từ một tù trưởng Dacia, người đã phản bội Decebalus.

Sự khởi nghiệp của triều đại Flavius, đặc biệt là sự lên ngôi của hoàng đế Domitianus, đã cho thấy một mức độ leo thang các cuộc xung đột dọc theo khu vực Hạ lưu và trung lưu của sông Danube.[14]Trong khoảng năm 84 hoặc 85 Cn, người Daci, dưới sự lãnh đạo của vua Decebalus, đã vượt qua sông Danube và tiến vào khu vực Moesia, họ tàn phá và giết chết viên thống đốc Moesia, Oppius Sabinus[15]. Domitianus đã phản ứng bằng cách tổ chức lại Moesia thành Hạ MoesiaThượng Moesia, cùng với đó ông phát động một cuộc chiến tranh chống lại Decebalus. Không thể kết thúc cuộc chiến tranh do những khó khăn trên biên giới Germania, Domitianus đã ký kết một hiệp ước với người Dacia mà đã bị chỉ trích nặng nề vào thời điểm đó.[16]Tuy nhiên, điều này chỉ đơn thuần là một khúc dạo đầu cho các cuộc chiến tranh chinh phạt Dacia của hoàng đế Traianus.[14] Trajan đã chỉ huy các quân đoàn La Mã vượt qua sông Danube, thâm nhập Dacia và tập trung vào khu vực quan trọng xung quanh dãy núi Orăştie.[17] Vào năm 102,[18] sau một loạt các cuộc giao tranh, và các cuộc đàm phán cuối cùng đã dẫn đến một sự giàn xếp hòa bình trong đó Decebalus đã đồng ý phá hủy những pháo đài của ông trong khi lại cho phép sự hiện diện của một đơn vị đồn trú La Mã ở Sarmizegetusa Regia (Grădiştea Muncelului, România) để đảm bảo người Dacia tuân thủ hiệp ước.[17] Trajan cũng đã ra lệnh cho vị công trình sư của ông, Apollodorus của Damascus,[19] thiết kế và xây dựng một cây cầu bắc qua sông Danube tại Drobeta.[18]

Chiến dịch Dacia lần thứ hai của Trajan vào năm 105-106 với mục tiêu rất cụ thể đó là mở rộng và chinh phục.[17] Cuộc tấn công lần này nhắm đến mục tiêu là Sarmizegetusa Regia[20]Người La Mã đã bao vây kinh đô của Decebalus, thành phố này đã đầu hàng và bị phá hủy sau đó [18]. Vị vua của người Dacia cùng với một số ít những người theo ông đã rút lui vào núi, nhưng sự kháng cự của họ không kéo dài được lâu và Decebalus đã tự sát.[21] Tuy vậy, các quý tộc Dacia khác, hoặc đã bị bắt hoặc đã chọn cách đầu hàng.[22] Một trong những người đầu hàng đã tiết lộ vị trí của kho báu hoàng gia Dacia, mà giá trị của nó là rất lớn: 500.000 bảng vàng (226.800 kg) 1.000.000 bảng bạc(453.600 kg)[22].

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Dacia thuộc La Mã http://books.google.com.au/books?id=07BBAAAAYAAJ http://books.google.com.au/books?id=1D612o_X2VYC http://books.google.com.au/books?id=29BAeKHwvuoC http://books.google.com.au/books?id=6L49AAAAIAAJ http://books.google.com.au/books?id=DrIMlfGg2uoC http://books.google.com.au/books?id=FiOhAAAAMAAJ http://books.google.com.au/books?id=I4sfAAAAMAAJ http://books.google.com.au/books?id=MNSyT_PuYVMC http://books.google.com.au/books?id=MyMArplPm40C http://books.google.com.au/books?id=PI94DTyNRLkC